75 jaar vrijheid
Vandaag is het 5 mei en vieren wij 75 jaar vrijheid. Op een heel andere manier dan wij ons hadden voorgesteld. Geen bevrijdingsfestivals, geen gezellige bijeenkomsten en vooral niet te dichtbij elkaar komen.
Vrijheid is op dit moment actueler dan ooit. Laat het duidelijk zijn, ik wil onze beperkte vrijheid nu absoluut niet vergelijken met de vrijheid die wij vandaag vieren. Nu is het onze eigen keuze om een deel van onze vrijheid in te leveren ter bestrijding van een virus en ter bescherming van elkaar. En heel eerlijk daar heb ik af en toe al moeite mee.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het onze bezetter die onze vrijheid op een wrede manier afnam.
Zelf heb ik met een steeds groter wordende groep de oorlog niet meegemaakt. Mijn moeder nog wel. Ik vind het belangrijk dat wij blijven beseffen dat vrijheid niet doodnormaal is en dat er mensen letterlijk hun leven hebben gegeven, zodat wij nu in alle vrijheid kunnen leven. Daar ben ik elke dag weer dankbaar voor. Ik hoop van harte, dat ook als de laatste overlevenden hun ogen sluiten, wij niet vergeten wat er is gebeurd en dat 4 en 5 mei ieder jaar opnieuw herdacht en gevierd zullen worden.
Wat betekent het om vrij te zijn?
Vrijheid betekent voor iedereen iets anders. Als je altijd in vrijheid hebt geleefd zal “je vrijheid leven” een hele andere betekenis hebben, dan wanneer je bijvoorbeeld in de gevangenis of in een concentratiekamp hebt gezeten.
Of is het mogelijk om zelfs in gevangenschap je vrijheid te leven? Zoals Nelson Mandela die 18 jaar in de gevangenis zat, maar wel in de vrijheid van zijn geest.
Er zijn mensen die zich vrij van stress voelen door in loondienst te werken en daar elke maand een vast salaris voor ontvangen.
Een ondernemer voelt zich vrij omdat hij of zij zelf kan bepalen wanneer, waar, hoe en met wie hij werkt.
Wat betekent het om vrij te zijn? Dat is volgens existentialisten* de grote vraag van ons bestaan. Onze essentie ligt niet vast, zoals dat wel geldt voor dieren en dingen, stelt Sartre. Hij vatte zijn gedachten samen in de uitspraak: ‘Existentie gaat vooraf aan essentie.’ We bestaan (existeren), en van daaruit bepalen we wie we zijn (onze essentie). Dat doen we niet op één moment in ons leven, maar voortdurend opnieuw, ons hele leven lang. Dit is zo fundamenteel voor ons bestaan dat Sartre het dé conditie van de mens noemt: we ZIJN onze vrijheid.
Vrijheid is geen eenrichtingsverkeer
Nog even terug naar Sartre. Sartre benadrukt dat vrijheid geen eenrichtingsverkeer is, maar juist gaat over verantwoordelijkheid nemen voor je leven. We moeten niet denken dat vrijheid ooit gemakkelijk zal zijn. Een beetje lanterfanten en doen waar je zin in hebt, is precies het tegenovergestelde. Het is wat Sartre “kwade trouw” noemt. Volgens Sartre zijn we te kwader trouw als we het nalaten om zelf betekenis te geven aan ons leven.
Ook nu tijdens de Corona crisis is duidelijk dat vrijheid geen eenrichtingsverkeer is. Soms is het, zoals nu, nodig je eigen vrijheid in te perken ten gunste van de gezondheid van een ander.
Dat we te kwader trouw zijn, vind ik zelf wat ver gaan, maar ik ben het met hem eens dat vrijheid niet gaat over lanterfanten en alleen maar doen waar je zin in hebt. Alhoewel er natuurlijk niets mis is met af en toe heerlijk niksen en relaxen. Om daar echt van te kunnen genieten, heb je juist de andere kant nodig. Je realiseren dat je zelf aan het roer van jouw leven staat. Dat alleen jij ervoor kunt zorgen dat dat leven de moeite waard wordt. Ook als je leven niet makkelijk is (geweest) kun je je daar niet achter (blijven) verschuilen.
Perspectief
Vrijheid is tweeledig en elke situatie die met (on)vrijheid gemoeid gaat levert iets op. Zo geloof ik ook dat er een tijd voor en tijd na Corona zal zijn. Zo denk ik dat wij minder gaan reizen, meer vanuit huis gaan werken en meer aandacht zullen hebben voor de natuur. Heilige huisjes die nu zijn ingestort, zullen misschien nooit meer worden opgebouwd.
Ware vrijheid ligt in het besef dat er niet 1 waarheid is. Dat het kunnen veranderen van perspectief je in staat stelt om alle mogelijke kanten van een situatie te belichten. Net zoals een fotograaf doet om de beste foto te maken.
Aan ons de keuze ervoor te zorgen je aandacht te richten op wat er wel mogelijk is!
Best een filosofisch blog op deze bevrijdingsdag. Mijn bedrijf heet niet voor niets “Leef je Vrijheid” dus een mooi moment om op zo’n dag als vandaag daar nog eens extra bij stil te staan. Ik ben het met Sartre eens als hij zegt dat wij ons hele leven bezig zijn met te bepalen “wie wij zijn”. In het begin van je leven sta je daar misschien niet zo bewust bij stil. Of probeer je vooral aan de verwachtingen van anderen te voldoen en heb je helemaal geen tijd om na te denken over “wie je eigenlijk bent”.
Nu ik ouder word, meer levenservaring heb, mijn toekomst korter wordt en de wereld om mij heen snel verandert, realiseer ik mij steeds meer dat alleen ik bepaal “wie ik wil zijn” ongeacht wat anderen daarvan vinden.
Wie wil jij zijn?
Zoals ik hiervoor al heb beschreven, geloof ik erin dat jezelf kunt bepalen wie je wilt zijn. Alleen weet ik uit ervaring dat dit niet makkelijk is. Dat het nou precies die altijd zo bejubelde vrijheid is, die ons leven soms zo moeilijk maakt. We hebben immers de vrijheid om keuzes te maken en te kiezen voor de dingen waar wij gelukkig van worden. Alleen we doen het niet. Wij blijven hangen in oude patronen en gewoontes. Maar als je doet wat je altijd deed dan verandert er niets.
Wil je oude patronen loslaten dan kun je hier mijn gratis inspiratiegids downloaden.
bron: interview Lianne Haar met Sarah Bakewell voor Filosofie Magazine november 2016
*Het existentialisme is een 20e-eeuwse filosofische en literaire stroming die individuele vrijheid, verantwoordelijkheid en subjectiviteit vooropstelt. Het existentialisme beschouwt iedere persoon als een uniek wezen, verantwoordelijk voor eigen daden en eigen lot.
bron: Wikipedia
