Het valt wel mee met dat verval
Langzamerhand begin ik te begrijpen hoe het werkt. Hoe het komt dat als ik in de spiegel kijk denk: “Ben ik dat?” “Is die oude kop van mij?”. Terwijl ik mij van binnen een stuk jonger voel, dan ik in werkelijkheid ben.
Onze maatschappij is vooral op uiterlijk gefocust. Zeker waar het vrouwen betreft. Daarom vinden wij het ook zo lastig om ouder te worden. Het verval aan de buitenkant is helaas goed te zien en gemakshalve trekken wij dit in één moeite door naar innerlijk verval. Gelukkig is er, wat dat laatste betreft, goed nieuws.
In het boek het 50+ brein van Margriet Sitskoorn (hoogleraar klinische neuropsychologie) beschrijft zij dat onze hersenen nog keihard aan het werk zijn. Volgens haar (en ik ben het grondig met haar eens) moeten wij van het idee af dat er verval intreedt, zodra we ouder worden. Dat beeld zit zo diep in ons denken verankerd, dat we het voor waar aannemen.
Ieder brein heeft zijn eigen kenmerken
Iedere levensfase gaat gepaard met vooruitgang en achteruitgang. Onze hersenen passen zich voortdurend aan. Dit wordt neuroplasticiteit genoemd. Als het over peuters, kleuters of pubers gaat snappen wij dit heel goed. Maar ook als je boven de 50 bent blijven je hersenen zich ontwikkelen. Zowel positief als negatief.
Net als het puberbrein heeft het 50+ brein zijn eigen kenmerken. Ons korte termijn geheugen gaat achteruit. Dat klopt. Ons brein zit al aardig vol en daarom moeten wij keuzes maken. Zo houden wij ruimte op onze harde schijf voor wat echt belangrijk is in het leven. Als je ouder bent, heb je al een heleboel kennis en hoef je niet maar alles op te slaan. Terwijl jongeren nog veel moeten leren en daarvoor meer geheugenopslag nodig hebben. Daartegenover staat dat oudere hersenen beter in staat zijn te relativeren en zaken in de juiste context te plaatsen.
Oude hersenen in een digitale maatschappij
50+ brein: je moet het blijven trainen om verval tegen te gaan. Hersenen moeten blijven schakelen. Onze hersenen veranderen constant. Uit onderzoek blijkt dat vijftigplussers net zo makkelijk de technische werking van een apparaat onder de knie kunnen krijgen als jongeren, ook al zijn ze niet van kinds af aan opgegroeid met moderne technologie. Dat komt omdat bepaalde vaardigheden en inzichten al jarenlang in onze prefrontale hersenschors liggen opgeslagen. (bron: interview AD met M. Sitskoorn d.d. 10 december 2019)
“Naarmate je ouder wordt verdwijnen er een aantal verbindingen in de hersenen”, zegt Margriet Sitskoorn. “Of ze verzwakken omdat je ze niet meer gebruikt”. Maar omdat het brein zich constant blijft aanpassen, ontstaan er als je nieuwe dingen leert ook nieuwe verbindingen tussen hersencellen.
Wanneer heb je voor het laatst iets voor de eerste keer gedaan?
Plasticiteit neemt naarmate wij ouder worden wel af. Toch kun je daar volgens Margriet Sitskoorn zelf veel aan doen. Het is echt belangrijk je dat te beseffen. Blijf nieuwe dingen leren en doen. Doe vooral iets dat je altijd al hebt willen leren. Pianospelen, websites maken, surfen of Chinees leren. Het maakt niet uit, zolang je je hersenen maar actief gebruikt. Net als je lijf, moet je je hersenen ook onderhouden en blijven ontwikkelen. Doe regelmatig iets voor de eerste keer.
Ja maar …
Ja maar, dat weet ik allemaal al, dat heb ik al zo vaak gedaan of gehoord, daar begin ik toch niet meer aan, daar ben ik echt te oud voor … Stop. Probeer je bewust te zijn van deze gedachtes.
Ja maar, het is zo moeilijk om iets nieuws te leren. Als kind denk je daar niet over na en ben je dagelijks bezig met het leren van nieuwe dingen. Dat lijkt als vanzelf te gaan, maar kost net zo goed moeite. Denk bijvoorbeeld aan leren lopen, lezen, schrijven etc. Als je ouder wordt, heb je het idee dat je het in één keer moet kunnen. Je vindt het lastig om fouten te maken. Je neemt vaak niet de tijd om nieuwe vaardigheden onder de knie te krijgen of je gaat er van tevoren al vanuit, dat het je toch niet zal lukken. 50+ brein je moet het blijven trainen om verval tegen te gaan.
Stereotypen lijken onschuldig …
Stereotyperingen lijken onschuldig, maar zijn het niet. In een interview op de Belgische radio zegt Sitskoorn: “Als je jong bent en je hebt stereotyperende (negatieve) gedachten over ouderdom, ontwikkel je eerder hartklachten of ouderdomsziekten”.
Amerikaans onderzoek heeft uitgewezen dat stereotypen de maatschappij miljarden kosten. Als je heel vaak te horen krijgt dat je iets niet meer kunt leren of werkgevers denken die nemen wij niet meer aan of daar investeren wij niet meer in, dan ga je dat zelf ook als waarheid aannemen.
Hoe mooi is het als er een mooie mix op de werkvloer aanwezig is. Waar jong en oud van en met elkaar leren. Waar wij niet tegenover, maar naast elkaar staan en zo ontdekken dat iedere levensfase zijn eigen charme en uitdagingen heeft.
We moeten niet bang zijn onszelf te veranderen
Het is te makkelijk om je leeftijd als excuus te gebruiken om dingen niet meer te doen. Wij moeten wat dat betreft echt onze mindset veranderen. Buiten onze comfortzone komen. Natuurlijk is het spannend en zullen die innerlijke stemmetjes je regelmatig voor “het gevaar” willen behoeden. Niet naar luisteren, maar in actie komen en datgene doen wat je diep van binnen al zo lang wilt. Wees moediger dan je angst en leef jouw vrijheid.
